mèo may mắn

Trải nghiệm một ngày làm việc của nghệ nhân búp bê Kimekomi Nhật Bản

Kimekomi là một kỹ thuật truyền thống liên quan đến việc xẻ các rãnh hẹp (không rộng hơn nhiều so với móng tay) trên bề mặt như gỗ mềm, và sau đó giấu các mép vải quần áo vào trong những rãnh này. Kỹ thuật này có thể được sử dụng để tạo ra các đồ trang sức và trang trí đơn giản, nhưng có lẽ các tác phẩm nghệ thuật phổ biến nhất áp dụng kỹ thuật này là kimekomi ningyo (búp bê).

Kỹ thuật này bắt nguồn từ 260 năm trước, sử dụng quần áo còn sót lại từ các lễ hội ở đền thờ Shinto. Hầu hết búp bê Kimekomi đều theo mùa, ví dụ như búp bê Hina được trưng bày vào tháng 3 (gắn liền với lễ hội Hina Matsuri – Lễ hội cho các bé gái Nhật Bản) và búp bê Gogatsu (có hình dáng của chiến binh samurai dũng mãnh) phổ biến vào tháng 5 (gắn liền với lễ hội cho bé trai).

Ngày nay, số người làm búp bê truyền thống Kimekomi ngày càng ít đi và bởi thế, sản phẩm không nhiều. Nhưng búp bê Kimekomi không chỉ giá trị vì hiếm. Về mặt nghệ thuật, mỗi búp bê đem đến cho người xem cảm nhận giá trị. Từng nét vẽ, từng sợi tóc, dáng điệu hay trang phục búp bê đều toát lên sự tỉ mỉ, tinh xảo, mang dáng vẻ đặc trưng Nhật Bản.

Để hiểu thêm về nghề truyền thống này, tác giả bài viết đã có cuộc phỏng vấn với Toshimitsu Kakinuma, một nghệ nhân kimekomi thế hệ thứ hai của công ty Kakinuma Ningyo.

Một ngày làm việc bình thường như thế nào?

Để làm ra một con búp bê, một người nghệ nhân sẽ không làm hoàn chỉnh từ đầu đến cuối, mà sẽ có nhiều người tham gia vào các công đoạn sản xuất. Vì vậy một ngày làm việc như thế nào thì tùy thuộc vào từng công đoạn. Tuy nhiên thứ tự làm việc ở các công đoạn như sau: một ai đó sẽ tạo hình búp bê vào các khối gỗ và tinh chỉnh các góc cạnh. Sau đó búp bê sẽ được phủ lên một lớp bột màu trắng (được làm từ vỏ sò và một loại chất kết dính gọi là Nikawa) tương tự như những gì được sử dụng trong tranh Nihonga. Keo được thêm vào ở các nét chạm khắc, và các mảnh vải được bọc vào tượng gỗ theo phong cách Kimekomi. Tại một xưởng sản xuất thì các công việc được phân chia cho khoảng 30 người. Tuy nhiên hầu hết mọi người đều biết được toàn bộ các công đoạn nên họ có thể giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau. Từ những ý tưởng thiết kế ban đầu đến khi làm ra sản phẩm hoàn chỉnh sẽ mất khoảng hai tháng. “Đối với búp bê Hina truyền thống, chúng tôi không chỉ làm ra con búp bê mà còn phải làm tất cả mọi thứ đi kèm như sân khấu, background…”, Toshimitsu Kakinuma nói.

Tại sao bạn chọn công việc này?

Vâng, cha tôi là một nghệ nhân kimekomi, và anh tôi cũng làm công việc này. Tôi là con trai thứ hai và ban đầu tôi làm một công việc khác, nhưng khi một số nghệ nhân bắt đầu già đi và không có ai để tiếp quản, tôi quyết định gia nhập và tham gia cùng họ. Đó là khoảng 13 năm trước.

nghệ nhân kimekomi

Khía cạnh quan trọng nhất của việc trở thành một nghệ nhân là gì?

Bạn phải có khả năng thích nghi với nhu cầu của thời đại hiện tại. Bạn vẫn đang làm một cái gì đó bằng cách sử dụng một phương pháp truyền thống, nhưng bạn cần phải điều chỉnh nó theo lối sống và môi trường hiện đại. Tôi nghĩ điều đó rất quan trọng. Gần đây chúng tôi đã phát triển búp bê maneki neko (mèo may mắn) vì đây là một món đồ có thể được bán quanh năm.

Với hình dạng mèo làm cơ sở, chúng tôi có thể sáng tạo với các loại vải khác nhau, thậm chí sử dụng các loại vải nhập khẩu hiện đại. Ngoài sử dụng các thiết kế và màu sắc truyền thống, chúng tôi cũng đã tạo ra các thiết kế mới và sáng tạo.

maneki neko

Điều khó khăn nhất khi trở thành một nghệ nhân Kimekomi là gì?

Hoàn thành rất nhiều khối lượng công việc để tạo nên thành phẩm cuối cùng đương nhiên đó là việc khó khăn, nhưng một khó khăn khác nữa đó chính là bán sản phẩm. Bạn không thể im lặng và tiếp tục công việc của mình – bạn cũng phải tìm cách bán nó. Trong quá khứ, những nghệ nhân chỉ phải nghĩ đến việc tạo ra sản phẩm, nhưng bây giờ chúng tôi cũng phải là nhà tiếp thị.Trong quá khứ, những việc đó đều do những người bán buôn làm. Nhưng giờ họ thực sự không tồn tại nữa và bây giờ công việc đó rơi vào chúng tôi với tư cách là người sáng tạo.

Điều gì là thú vị nhất khi trở thành một nghệ nhân Kimekomi?

Diện mạo của Búp bê Kimekomi thay đổi tùy thuộc vào loại vải mà bạn sử dụng. Màu sắc, kết cấu, phong cách – tất cả đều ảnh hưởng đến cái nhìn cuối cùng. Chọn vải là điều thú vị nhất và mang lại rất nhiều niềm vui.

Bạn có kỷ niệm đặc biệt nào từ sự nghiệp của mình với tư cách là một nghệ nhân?

Khoảng hai năm trước, đó là một phần của dự án Tokyo Teshigoto, một nhóm nghệ nhân đã hợp tác với nhau và trưng bày sản phẩm của chúng tôi tại Maison et Objet, một hội chợ thương mại quốc tế ở Paris. Chúng tôi đã bán các mặt hàng và cũng thực hiện các cuộc thuyết trình về công việc của chúng tôi. Một phụ nữ đến từ Anh đã tỏ ra quan tâm đến một trong những con búp bê maneki neko, nhưng thiết kế đặc biệt mà cô ấy muốn đã được bán hết. Tuy nhiên lúc đó tôi có đầy đủ tất cả các bộ phận và công cụ hỗ trợ, tôi đã bí mật làm nó ngay tại chỗ. Sau đó tôi đưa nó cho cô ấy, nói với cô ấy rằng tôi đã làm nó cho cô ấy, và cô ấy rất xúc động đến nỗi cô ấy đã rơi nước mắt. Sau đó tôi cảm thấy rằng việc chúng tôi làm đã tạo ra một kết nối, và là một hình thức truyền thông vượt qua cả ngôn ngữ thông thường.

(Theo Tokyo Weekender)

Tác giả: Hau Le

Sản phẩm trong bài viết

Bài viết cùng tác giả

Có thể bạn quan tâm

Bài viết liên quan